رشته مهندسی هوافضا یکی از شاخه‌های اصلی مهندسی است که به طراحی و ساخت ماشین‌آلات پروازی می‌پردازد. این رشته بر طراحی و ساخت هواپیماها، فضاپیماها، هلیکوپترها و موشک‌ها متمرکز است. مهندسان هوافضا نمونه‌های اولیه از آنچه طراحی کرده‌اند را آزمایش می‌کنند تا از عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل کنند. همچنین، آن‌ها اجزای مختلف این ماشین‌آلات را طراحی می‌کنند که شامل موتور، بدنه، بال‌ها، ارابه فرود و سیستم‌های کنترلی است.
گرایش‌های رشته هوافضا
رشته مهندسی هوافضا در دوره کارشناسی بدون گرایش خاصی ارائه می‌شود. با این حال، دروس ارائه‌شده در این دوره پایه‌ای برای گرایش‌های تخصصی در مقاطع ارشد و دکترا فراهم می‌کنند. این گرایش‌ها عبارتند از:
- آیرودینامیک: مطالعه جریان هوا و تاثیرات آن بر روی سطوح مختلف اجسام پروازی.
- دینامیک پرواز و کنترل: بررسی رفتار حرکتی هواپیماها و طراحی سیستم‌های کنترلی برای پایداری و هدایت آن‌ها.
- سازه‌های هوافضایی: طراحی و تحلیل سازه‌های مختلف هواپیما و فضاپیما برای تحمل بارهای مختلف.
- پیشرانه‌ها: بررسی و طراحی موتورهای جت، راکت‌ها و سیستم‌های پیشرانه دیگر.
واحدهای اصلی مهندسی هوافضا
دروس اصلی رشته مهندسی هوافضا شامل مباحث پایه‌ای و تخصصی است که دانشجویان را برای فعالیت در این صنعت آماده می‌کند. این دروس عبارتند از:
- استاتیک
- مبانی مهندسی برق و الکترونیک
- دینامیک ۱
- مقاومت مصالح
- ریاضیات مهندسی
- آزمایشگاه مبانی مهندسی برق و الکترونیک
- مقدمه‌ای بر مهندسی هوافضا
- مکانیک سیالات
- ترمودینامیک ۱
- آزمایشگاه مقاومت مصالح
- آزمایشگاه مکانیک سیالات
- ترمودینامیک ۲
- ارتعاشات مکانیکی
- علم مواد
- کنترل اتوماتیک
- انتقال حرارت
- آزمایشگاه ترمودینامیک و انتقال حرارت
- نقشه‌کشی صنعتی ۱
- تحلیل سازه‌های هوایی
- دینامیک ۲
- کارگاه ورق‌کاری و جوشکاری در صنایع هوایی
- روش تحقیق و گزارش‌نویسی
- کارآموزی
وظایف یک مهندس هوافضا
مهندسان هوافضا در زمینه توسعه صنعت هوایی و تکنولوژی‌های مرتبط فعالیت می‌کنند. وظایف آن‌ها شامل:
- طراحی، تولید و نگهداری هواپیماها، هلیکوپترها، فضاپیماها، موشک‌ها و سلاح‌ها.
- شبیه‌سازی و آزمایش عملکرد پروازی این وسایل.
- طراحی و نظارت بر فرآیند ساخت و نصب قطعات.
- تحقیق و توسعه در زمینه سیستم‌های هواپیمایی و ابزارهای هوانوردی.
- تحلیل داده‌های حاصل از تست‌ها و بهبود فرآیندها.
- همکاری با تیم‌های تحقیقاتی برای توسعه روش‌های جدید ساخت.
- اطمینان از رعایت قوانین نظارتی در طراحی و ساخت.
- بررسی و رفع مشکلات قطعات آسیب‌دیده.
بازار کار مهندسی هوافضا
فارغ‌التحصیلان مهندسی هوافضا می‌توانند در صنایع مختلفی مشغول به کار شوند:
- صنایع هوایی: طراحی و تولید هواپیماها و سیستم‌های دفاعی.
- فرودگاه‌ها: بخش تعمیر و نگهداری هواپیماها.
- صنایع دفاعی: طراحی و تولید موشک‌ها و جنگ‌افزارها.
- خودروسازی: طراحی آئرودینامیک خودروها و سازه‌های خودروسازی.
- توربین‌های بخار: تولید برق از طریق توربین‌های بخار.
شرکت‌ها و سازمان‌های مهم برای مهندسان هوافضا
برخی از شرکت‌ها و سازمان‌های مهمی که مهندسان هوافضا می‌توانند در آن‌ها مشغول به کار شوند عبارتند از:
- سازمان صنایع هوایی: ساخت و تعمیرات اساسی انواع پرنده‌های نظامی و تجاری.
- شرکت صنایع هواپیماسازی ایران: تولید هواپیماهای مختلف.
- شرکت پنها: بزرگترین پشتیبان تعمیرات سنگین ناوگان بالگردهای کشور.
- صنایع هوایی قدس: طراحی، ساخت و ارائه خدمات پس از فروش پهپادها و پرنده‌های بدون سرنشین.
نتیجه‌گیری
رشته مهندسی هوافضا پرچالش و هیجان‌انگیز است که فرصت‌های شغلی متنوعی در صنایع مختلف ارائه می‌دهد. فارغ‌التحصیلان این رشته با بهره‌گیری از دانش و مهارت‌های کسب‌شده می‌توانند نقش مهمی در پیشرفت تکنولوژی‌های پروازی و بهبود عملکرد ماشین‌آلات پروازی ایفا کنند. با توجه به نیاز روزافزون به توسعه سیستم‌های پروازی پیشرفته و بهبود بهره‌وری سوخت، آینده‌ای روشن برای مهندسان هوافضا متصور است.