رشته مهندسی عمران یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین رشته‌های فنی و مهندسی در ایران و جهان است. از آغاز تمدن، انسان‌ها به ساخت و ساز و توسعه زیرساخت‌ها پرداخته‌اند، و این فعالیت‌ها به طور مستقیم با عمران و آبادانی جوامع در ارتباط بوده است.
تاریخچه مهندسی عمران در ایران
این رشته در ایران با تأسیس دارالفنون در سال ۱۲۳۱ شمسی شروع به کار کرد. در سال ۱۳۱۳ با افتتاح دانشگاه تهران، مهندسی عمران به عنوان یکی از رشته‌های اصلی دانشکده فنی آغاز به کار کرد. اولین فارغ‌التحصیلان این رشته در سال ۱۳۱۷ با پشتکار و همت اساتید مجرب توانستند مدرک خود را دریافت کنند. مهندسی عمران به طراحی، ساخت و نگهداری پروژه‌هایی مانند جاده‌ها، پل‌ها، کانال‌ها، سدها و ساختمان‌ها می‌پردازد.
اهداف و ویژگی‌های رشته مهندسی عمران
مهندسی عمران با هدف تربیت افراد ماهر و با استعداد در زمینه‌های مختلف عمرانی تأسیس شده است. فارغ‌التحصیلان این رشته باید توانایی طراحی، مدیریت، نظارت و اجرای پروژه‌های عمرانی را داشته باشند. تعادل میان سه عامل ایمنی، زیبایی و اقتصادی بودن از جمله مهارت‌هایی است که دانشجویان این رشته باید کسب کنند.
مهندسی عمران برای چه افرادی مناسب است؟
این رشته مناسب افرادی است که به علوم فیزیک و ریاضی به صورت کاربردی علاقه‌مند هستند و به ساخت‌وساز و طراحی سازه‌ها گرایش دارند. داشتن پایه قوی در دروس فیزیک و ریاضی دبیرستان کمک زیادی به موفقیت در این رشته خواهد کرد. مباحثی از فیزیک مانند مکانیک جامدات، استاتیک و سیالات و از ریاضی مانند ریاضیات گسسته، جبر و احتمال و هندسه در این رشته بسیار کاربرد دارند.
گرایش‌های مهندسی عمران
رشته مهندسی عمران در دوره کارشناسی دارای سه گرایش است:
- مهندسی عمران – عمران: طراحی، محاسبه و اجرای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی، راه‌سازی و تاسیسات آبی.
- مهندسی عمران – نقشه‌برداری: تجزیه و تحلیل، پردازش و تفسیر اطلاعات مکانی و طراحی نقشه‌های پروژه‌های عمرانی.
- مهندسی عمران – آب: ساخت و طراحی سدها، تصفیه‌خانه‌ها، تونل‌های انتقال آب و شبکه‌های توزیع آب.
دروس رشته مهندسی عمران
دروس اختصاصی این رشته متفاوت هستند، اما دروس مشترک شامل استاتیک، دینامیک، مقاومت مصالح، مکانیک خاک، زمین‌شناسی مهندسی، متره و برآورد پروژه، رسم فنی و نقشه‌کشی ساختمان، مصالح ساختمانی و نقشه‌برداری است.
بازار کار مهندسی عمران
با توجه به گسترش این رشته در دانشگاه‌ها و افزایش فارغ‌التحصیلان، بازار کار مهندسی عمران دچار رکود شده است. اما با کسب مهارت‌ها و توانمندی‌های لازم، فارغ‌التحصیلان می‌توانند در سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی مشغول به کار شوند. فرصت‌های شغلی شامل طراحی و مشاوره، پیمانکاری و نظارت بر پروژه‌های ساختمانی است.
مهندسان عمران می‌توانند در وزارت مسکن و شهرسازی، شهرداری‌ها، وزارت راه و ترابری، وزارت نیرو، سازمان محیط زیست، سازمان نظام مهندسی، جهاد سازندگی و شرکت‌های خصوصی عمرانی فعالیت کنند.
عضویت در سازمان نظام مهندسی
فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی عمران بعد از اخذ مدرک لیسانس یا بالاتر می‌توانند عضو سازمان نظام مهندسی شوند و از تسهیلات آن بهره‌مند شوند. برای ثبت‌نام، پس از ارائه مدرک تحصیلی به سازمان نظام مهندسی، می‌توانند برگه درخواست عضویت را دریافت کنند. آزمون‌های نظام مهندسی هر ساله برگزار می‌شود و قبول‌شدگان پروانه اشتغال به کار مهندسی را دریافت می‌کنند. برای صلاحیت در رشته عمران، آزمون‌های نظارت، اجرا و محاسبات برگزار می‌شود.