رشته‌ اتاق عمل شاخه ای از علوم پزشکی است. دانشجویان این رشته با اصول جدید اتاق عمل و تکنولوژی‌های نوین جراحی در جراحی‌های تخصصی و فوق تخصصی آشنا شده و مراقبت و کمک به اداره بیمار را قبل، حین و بعد عمل می‌آموزند . دانش‌آموختگان این رشته عضوی از تیم بهداشتی-درمانی خواهند بود که به عنوان بخشی از تیم جراحی برای کمک به اجرای یک عمل جراحی با نتایج مطلوب در بخش‌های اتاق عمل بیمارستان، بخش‌های مداخله تشخیصی درمانی و مراکز مراقبتی سیار ایفای نقش می‌کنند.

درواقع می توان گفت تکنولوژیست اتاق عمل کسی است که در کنار پزشک جراح است و دستیار اوست. تکنسین اتاق عمل به پزشک در فرآیند جراحی کمک می کند. او وظیفه آماده سازی وسایل اتاق عمل و استریل کردن آن ها را دارد. در بعضی مواقع او فردی غیراستریل است و به بیمار نزدیک نمی شود و به جای آن احتیاجات اتاق عمل را فراهم می کند.

وظایف کارشناسان اتاق عمل

وظایف کارشناسان اتاق عمل در اتاق عمل به دو بخش تقسیم می‌شود

سیرکولر:

فردی که خود را استریل نکرده است و حق نزدیک شدن به بیمار را ندارد. فقط وسایل ضروری که حین عمل جراحی مورد نیاز است را بیاورد.

پرونده بیمار و مدارک پزشکی او را قبل از عمل چک کند که حتما اجازه‌ی عمل داشته باشد. در صورتی که بیمار وسایل مصنوعی مانند طلا و جواهرات به همراه داشته باشد باید آن‌ها را از او جدا کند.

وسایل جراحی را آماده و از قبل آن‌ها را استریل کرده و دستگاه‌ها و تجهیزات جراحی را قبل از عمل چک کند. در صورتی که پزشک جراح نمونه آزمایشگاهی از بیمار گرفته باشد، باید این نمونه توسط کارشناس اتاق عمل به آزمایشگاه ارسال شود. پس از عمل نیز بیمار را به اتاق ریکاوری برده و اتاق عمل را مرتب و استریل کرده و در نهایت گزارش جراحی را بنویسد.

اسکراب:

فردی که خود را استریل کرده است در یک محیط یک متری نزد جراح قرار بگیرد و در عمل جراحی کمک حال او باشد. اسکراب باید چندین ساعت نزد پزشک جراح، پرستارها و متخصص بیهوشی سرپا بایستد و به جراح کمک کند. برش‌های بدن بیمار را ضدعفونی و در پانسمان بیمار کمک کند یا در صورت نیاز بخیه بزند.

رشته اتاق عمل برای چه کسانی مناسب است؟

• یک کارشناس اتاق عمل باید در وهله اول روحیه‌ی کار و حضور در اتاق عمل را داشته باشد. افرادی که از جراحی، خون و مواردی از این قبیل واهمه دارند، نمی‌توانند در این رشته موفق شوند.
• حس مسئولیت پذیری! چرا که مشاغل مربوط به این رشته با جان انسان‌ها در ارتباط هستند و کوچک‌ترین سهل انگاری و بی‌مسئولیتی می‌تواند عواقب سنگینی را به دنبال داشته باشد.
• داشتن صداقت و پایبندی به اصول اخلاقی برای یک کارشناس اتاق عمل لازم بوده و همواره باید نگاه مراقبتی نسبت به بیماران و همکارانش داشته باشد. علاقه مندان به این رشته باید از سرعت عمل و دقت بالایی در انجام امور برخوردار باشند تا بتوانند در شرایط بحرانی و حساس، کارها را اولویت بندی نمایند. صبور بودن، علاقه‌مندی به کمک کردن و رفع نیازهای دیگران از جمله ویژگی‌های لازم برای اشتغال در این رشته است.
• علاوه بر موارد فوق، فرد باید توانایی جسمی بالایی داشته باشد. چرا که شرایطی همچون ایستادن طولانی مدت، جابه‌جایی و بلند کردن وسایل سنگین، بیماری‌های مسری، بوهای نامطبوع، مواد خطرناک و … جزو موارد اجتناب ناپذیر این رشته هستند. 

دروس رشته‌ی اتاق عمل

رشته­ اتاق عمل را می­توان به دو صورت کاردانی و کارشناسی در دانشگاه تحصیل کرد.

کاردانی:

در صورتیکه شما دوره­ کاردانی اتاق عمل را انتخاب کنید پس از یک دوره­ی دو ساله تحصیل شما به پایان می­رسد و می­توانید به­ عنوان کاردان اتاق عمل مشغول به کار شوید. همچنین می­توانید پس از دوره­ کاردانی با گذراندن یک دوره­ دوساله­ دیگر به کمک اول جراح تبدیل شوید.

کارشناسی

درصورتیکه شما متقاضی تحصیل در دوره­ کارشناسی این رشته باشید طول دوران تحصیل شما چهار سال خواهد بود. دانشجویان کارشناسی موظف اند دروه کارآموزی را نیز بگذرانند. از ترم دوم کارشناسی کارآموزی‌های بیمارستان آغاز می شود که ترم دو در بخش و از ترم سه تا ترم هشت در اتاق عمل‌های مختلف می‌باشد. هدف از کارآموزی در عرصه اتاق عمل کسب مهارت در انجام وظایفی است که در شرح وظایف تکنسین اتاق عمل آورده شده است. لازمه مهارت در انجام مراقبت های اتاق عمل ، حضور تمام وقت، کامل و منظم در عرصه ارائه خدمات و انجام مستقل، نیمه مستقل و با نظارت مراقبت ها برای کسب مهارت در اتاق عمل است. ممکن است ساعات کارآموزی دانشجیان این رشته در شیفت­های عصر، شب یا حتی روزهای تعطیل باشد.

دروس رشته اتاق عمل در دانشگاه

از جمله واحدهای اصلی این رشته که در طول دوران تحصیل خواهید خواند می­توان به تشریح، فیزیولوژی، بیوشیمی، باکتری­شناسی و انگل­شناسی، آسیب شناسی و بافت­شناسی، میکروب و باکتری، فارماکولوژی، اصطلاحات پزشکی، رادیولوژی، هوشبری، فیزیک پزشکی، تکنولوژی جراحی عمومی، قلب، اورولوژی، پلاستیک، اعصاب، چشم، ENT ، اطفال و زنان و … است.

فارغ التحصیلان رشته اتاق عمل نیز همانند دانش آموختگان پزشکی بعد از پایان تحصیل خود ملزم به گذراندن طرح دوساله اتاق عمل در مناطق محروم هستند. طرح دوساله اتاق عمل برای کسانی که به سربازی نرفته اند، سربازی محسوب می شود و لازم نیست آن ها بعد از طرح به سربازی بروند. همچنین گذراندن طرح اتاق عمل اجباری و غیرقابل خرید است

بازار کار رشته‌ی اتاق عمل

بازار کار این رشته از تنوع چندانی برخوردار نیست. فارغ­ التحصیلان این رشته حوزه­ی کاری متنوعی پیش رو ندارند اما می­توانند محل کار خود را با توجه به علاقمندی خود انتخاب کنند.

تکنسین های اتاق عمل می توانند در بیمارستان دولتی یا خصوصی،  درمانگاه ها، اورژانس، بخش های جراحی اتاق عمل، ریکاوری، مراکز آندوسکوپی،  رادیولوژی، کلینیک، به عنوان کارشناس و اپراتور همراه تجهیزات پزشکی در شرکت های وارد کننده تجهیزات پزشکی مشغول به کار شوند. 

میزان درآمد رشته اتاق عمل

میزان درآمد رشته اتاق عمل بسیار متفاوت است و به محل کار تکنسین اتاق عمل و تجربه  و سابقه او بستگی دارد.

نتیجه‌گیری

رشته‌ی اتاق عمل یکی از رشته‌های مهم و حساس در علوم پزشکی است که نیاز به افراد با روحیه‌ی کار و حضور در اتاق عمل دارد. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مشغول به کار شوند و درآمد نسبتاً خوبی داشته باشند. با توجه به اهمیت این رشته، توصیه می‌شود که افراد علاقمند به این رشته با دقت و توجه به شرایط و ویژگی‌های لازم برای موفقیت در این رشته، انتخاب کنند.